Zaburzenia integracji sensorycznej są problemem, który dotyka wiele dzieci i znacząco wpływa na ich rozwój ruchowy, rozwój mowy, rozwój funkcji poznawczych, a w konsekwencji utrudnia przebieg procesu uczenia się – w wieku szkolnym zaczynają się pojawiać kłopoty w nauce.
Integracja sensoryczna rozpoczyna się już w okresie życia płodowego i trwa do około 7 roku życia. To bardzo ważny wiek w rozwoju psychofizycznym dziecka, nierozwinięcie niektórych elementów integracji sensorycznej w tym wieku może powodować duże zaburzenia w funkcjonowaniu i zachowaniu dziecka w przyszłości.
Dlatego tak ważne jest , aby wcześnie wyłapać niepokojące sygnały i skonsultować się z terapeutą integracji sensorycznej.
Pierwsze symptomy zaburzeń SI możemy już zauważyć u niemowlaka , gdy dziecko zbyt częstym nienaturalnym płaczem komunikuje swój dyskomfort. Szybka reakcja i rozpoczęcie terapii u tak małego dziecka pozwoli nam w krótkim czasie uzyskać zamierzone efekty.
Profesjonalna diagnoza może zostać przeprowadzona tylko przez certyfikowanego terapeutę integracji sensorycznej. Przed rozpoczęciem pracy z dzieckiem z zaburzeniami integracji sensorycznej konieczne jest uświadomienie rodzicom problemu i rokowań jakie wniesie systematyczna terapia. Diagnostyka obejmuje szczegółowy wywiad oraz specjalistyczne Południowo Kalifornijskie Testy Integracji Sensorycznej. Rodzice/opiekunowie wypełniają kwestionariusze, które pomagają terapeucie poznać historię sensoryczno-motoryczną dziecka. Po wnikliwej analizie terapeuta na podstawie uzyskanych danych tworzy rzetelną diagnozę SI, która jest podstawą do podjęcia aktywnej terapii.
Terapia SI najczęściej przebiega w formie zabawy. Poprzez huśtanie się w hamakach, balansowanie, zabawy z piłką, pokonywanie rozmaitych torów przeszkód, przeciskanie przez tunele itp.- układ nerwowy i mózg dziecka uczy się właściwego reagowania na bodźce zewnętrzne i integracji wrażeń płynących z różnych zmysłów. Przyjemna forma ćwiczeń powoduje, że dzieci są dużo bardziej zaangażowane przez co efekty terapii są pozytywnie zaskakujące. W terapii SI nie ma miejsca na porażki, a każde ćwiczenie powinno kończyć się sukcesem. Ważnym aspektem tej terapii jest pozytywna motywacja. Odgrywa ona dużą rolę przy doborze aktywności. Niektórym dzieciom terapeuta pozostawia wiele swobody przy doborze zabaw i ćwiczeń, innym proponuje aktywności specjalnie dla nich wyselekcjonowane. Dzieci są zachęcane do inicjowania, kreowania i aktywnego uczestnictwa w zabawach. Terapia Integracji Sensorycznej jest zazwyczaj dla dziecka przyjemnością, ale wymaga też od niego dużego zaangażowania i niekiedy sporego wysiłku. Rolą terapeuty jest umiejętne zachęcanie i prowokowanie dziecka do kierowanej aktywności, nawet wówczas, gdy pewne rodzaje zabaw i ćwiczeń wzbudzają jego niechęć, opór lub lęk. Stopień trudności aktywności stopniowo wzrasta w miarę czynionych przez dziecko postępów. Efekty terapii sensorycznej czasami widoczne są już po kilku miesiącach, ale najczęściej trzeba na nie czekać około roku. Dziecko uczestniczące w zajęciach terapii sensorycznej lepiej się rozwija pod względem psychoruchowym, lepiej radzi sobie też z integracją i porządkowaniem bodźców płynących ze świata zewnętrznego i z samoregulacją. Zanikają agresywne reakcje u dzieci mających trudności z przystosowaniem się do nowej sytuacji, zmniejsza się nadpobudliwość ruchowa, dziecko zaczyna lepiej komunikować swoje potrzeby i nawiązuje interakcje z otoczeniem, poprawia się koordynacja ruchowa i zmysł równowagi (dziecko zaczyna prawidłowo używać przedmiotów takich jak piłka, kredki czy nożyczki). Terapia sensoryczna poprawia też znacząco zdolność koncentracji u dziecka – uczy się ono przez dłuższy czas skupiać uwagę na wykonywaniu jednej czynności.
Rodzic dostaje zalecenia, kartę ćwiczeń i podpowiedzi do pracy z dzieckiem. Jest to tzw. „DIETA SENSORYCZNA” Jest to przemyślany program zajęć dostosowany do indywidualnych potrzeb dziecka. Dieta sensoryczna przypomina zestaw zajęć fizycznych, którego zadaniem jest polepszenie umiejętności płynnego funkcjonowania dziecka w życiu społecznym, emocjonalnym i rodzinnym. Stosując ją, rodzice wspomagają proces terapeutyczny i są świadomi, jak otaczające bodźce wpływają na zachowanie ich dziecka. Często zaczynają rozumieć dlaczego np. dziecko nie może usiedzieć spokojnie przy stole albo dlaczego ciągle coś gubi. Przestają się denerwować czy bać o swoje pociechy, a mając konkretne narzędzie w ręku wiedzą, jak zareagować i co zrobić, żeby daną sytuację zmienić.
Propozycje ćwiczeń do wykonania w domu pod okiem rodzica/opiekuna
Układ dotykowy
Układ przedsionkowy
Układ proprioceptywny